Gastblog Freek Landmeter: Gevangen in vrijheid

‘De verzonnen geschiedenis’ is de titel van het boek dat ik vorige week kreeg van de parlementsvoorzitter van de Armeense enclave Nagorno Karabach. Nagorno Karabach is een gebied in Azerbeidzjan dat twintig jaar geleden door Armenië is bezet; of zoals Armenië dat ziet, bevrijd.

Ik was in Nagorno Karabach om onze projecten te bezoeken en te spreken met vredesactivisten, politici en burgers.

Het boek, geschreven door Galichian, beschuldigt Azerbeidzjan van geschiedvervalsing en van oorlogsmisdaden. Voor zover ik het kan overzien berust deze stellingname grotendeels op waarheid, maar vertelt het tegelijk maar de halve waarheid: ook Armenië zelf heeft zich hier namelijk schuldig aan gemaakt.

De gehele waarheid is moeilijk te achterhalen, beide kanten blijven richting hun bevolking en de internationale gemeenschap druk bezig hun eigen gelijk te halen. Geschiedenis, jaartallen, aantallen slachtoffers en zo meer vliegen je om de oren ter verdediging van dit eigen gelijk. Ze vormen daarmee een rechtvaardiging voor de compromisloze houding die al twintig jaar tot een bevroren conflict leidt in deze regio.

Op bezoek in de enclave realiseer ik me hoe uitzichtloos de situatie van de ‘bevrijde’ bevolking is. Je zult maar bevrijd worden en vervolgens gevangen zitten in een enclave die je niet anders kunt verlaten dan via een besneeuwde bergpas. Een enclave waar de Karabachi burgers worden betaald om er in te blijven wonen. Het is ook een enclave waarin de burgers zich dagelijks bedreigd voelen door Azerbeidzjan, dat aankondigt het grondgebeid op korte termijn terug te veroveren en daartoe de helft van zijn begroting besteedt aan wapentuig.

Het is ook een enclave waarin de burgers zich verraden voelen door de Armeense regering en hun eigen politici die het conflict gebruiken om een soort noodtoestand te handhaven waarbinnen zij boven de wet staan. De corruptie tiert dan ook welig. Een oplossing voor het conflict kan dus tot groot verlies voor vele corruptie politici en zakenlieden leiden.

Lokale activisten roepen op tot ‘echte bevrijding’ maar dan zonder geweld. Zij doen een beroep op de internationale gemeenschap om hen onafhankelijkheid te geven, net zoals Kosovo. De oproep wordt niet gehonoreerd en door Armenië noch Azerbeidzjan gewaardeerd.

Onder de activisten zijn veel jongeren. Zij willen niet langer leven onder de dreiging van geweld, gevangen in de geschiedenis. Zij verlangen naar een toekomst in vrijheid. Daartoe leggen zij contacten met jongeren elders op de wereld, ook met hen die hun vijanden heten te zijn; vredesactivisten 3.0 o.a. via Facebook en Twitter. Met hoop kijken zij naar de ontwikkelingen in het voor hen zo nabije Midden-Oosten; ontwikkelingen die door hun politieke leiders met argusogen worden gevolgd en eerder tot meer onderdrukking leiden.

Het grootste probleem van Armenië, zo vertellen die politieke leiders mij, is de migratie. Veel jongeren willen weg uit dit land. Ik kan me dat goed voorstellen: ontsnappen uit een gevangenis die vrijheid heet.